Światowy Dzień Świadomości Dostępności | 16.05.2024

W tym roku po raz 13. obchodzimy Światowy Dzień Świadomości Dostępności. Święto to przypada w trzeci czwartek maja. W zeszłym roku opisaliśmy pokrótce, czego dotyczy ten dzień i dlaczego jest tak ważny dla społeczności osób z niepełnosprawnościami. Teraz chcemy opowiedzieć o jednej z podstawowych rzeczy, którą możemy zrobić dla dostępności. Jeśli prowadzimy stronę internetową, bloga albo media społecznościowe i dodajemy grafiki/zdjęcia, napiszmy do nich tekst alternatywny.

Tekst alternatywny będzie wielką pomocą dla osób z niepełnosprawnością wzroku, korzystających z czytników ekranu, także dla osób głuchoniewidomych, które wraz z czytnikiem używają monitora brajlowskiego. Tekst alternatywny będzie przydatny także dla osób, które mają wyłączone grafiki – zobaczą go na ekranie w miejscu zdjęcia.

Tekst alternatywny to też doskonała droga do poprawy pozycjonowania strony w wyszukiwarce – roboty indeksujące biorą go pod uwagę.

Czym jest tekst alternatywny i jak go dobrze napisać?

Dla informatyków tekst alternatywny (alt) to tekst wpisany w atrybut alt, znajdujący się wewnątrz znacznika (elementu) <img> (zdjęcie) w kodzie strony. Osoba z niepełnosprawnością wzroku, dzięki tekstowi alternatywnemu i czytnikowi ekranu dowie się, co przedstawia zdjęcie. W tekście alternatywnym przekazywane są dokładnie te same informacje, jakie zdjęcie dostarcza osobom widzącym – ważne jest, by nie doszło do nadmiaru, naruszenia zasady równości w dostępie do wiadomości.

1. Tekst alternatywny powinien być zwięzły – choć nie ma limitu, to niektóre z narzędzi do badania dostępności cyfrowej wyświetlają zachętę do skrócenia, jeśli jest dłuższy niż 250 znaków ze spacjami.
2. W tekście alternatywnym nie piszemy „Zdjęcie przedstawia”, albo „Zdjęcie” – czytnik ekranu, przechodząc po kodzie strony, informuje, że jest to zdjęcie. Gdybyśmy zaczęli tekst alternatywny od słowa zdjęcie, uzyskalibyśmy wrażenie, że czytnik się jąka: „Zdjęcie, zdjęcie”. Jeśli opisujemy fotografię artystyczną, czarno-białą czy w sepii, warto w tekście alternatywnym napisać np. „czarno-biała fotografia”. Podobnie zróbmy, gdy na zdjęciu jest plakat.
3. Tekst alternatywny piszemy w czasie teraźniejszym, od ogółu do szczegółu –zwróćmy uwagę na to, co jest najważniejsze. Niekiedy warto opisać jakiś szczegół – dobrym przykładem będą elementy kontrastowe na jednolitym tle. Skupiają uwagę odbiorców widzących, więc będą także ważne dla osób korzystających z tekstu alternatywnego.
4. W tekście alternatywnym nie interpretujemy, ostrożnie opisujemy emocje – kobietę z wyciągniętymi w górę rękoma na górskiej drodze niekoniecznie przepełnia szczęście, opisujemy przede wszystkim, to, co widać.
5. Tekst alternatywny, jeśli towarzyszy mu tekst główny (wpis, artykuł),to stanowią razem całość – nie przekazujemy dwa razy tych samych informacji. W przypadku plakatów, na których jest tekst, przepiszmy go do tekstu alternatywnego – wyjątek: informacje na plakacie już są w tekście głównym.
6. W tekście alternatywnym nie ma nadmiaru. Czasami, gdy mamy dużą wiedzę na temat zdjęcia, które opisujemy, zdarza się, że będziemy zbyt dokładni: zamiast ośnieżonych gór o świcie i przelatującego samolotu, pojawi się Airbus A 319, choć na nasza strona nie jest poświęcona lotnictwu.
7. Tekst alternatywny zawiera konkrety, nie ogólniki. Osoba na zdjęciu, zamiast w ciemnej odzieży, może być w granatowej koszuli i czarnych spodniach.
8. W tekście alternatywnym opisujmy kolory – część osób niewidomych i słabowidzących ma doświadczenie widzenia, zna kolory. Pobudzają one wyobraźnię, czynią tekst atrakcyjnym w odbiorze. W tekście alternatywnym opiszmy przestrzeń – zwróćmy uwagę na słowo „obok” – jest nie wiadomo gdzie – użyjmy kierunków: po prawej/lewej, na górze/w dole.
9. W tekście alternatywnym ważny jest kontekst: to samo zdjęcie, przedstawiające znany obraz, będzie miało inny tekst alternatywny na branżowej stronie dla historyków sztuki, inny w mediach społecznościowych muzeum. Do kontekstu dopasujmy słownictwo i styl -użyjmy raczej słów powszechnie znanych, stosujmy stronę czynną.

Kiedy nie piszemy tekstu alternatywnego?

Czasami zdjęcie jest tylko ładnym dodatkiem, pełni rolę dekoracyjną,– przy wpisie o szczęściu w życiu możemy mieć fotografię plaży albo lasu, ale nie piszemy nic o wakacjach czy spacerach – wtedy oznaczamy zdjęcie jako dekoracyjne i/lub pozostawiamy pusty tekst alternatywny.

Kiedy jeszcze tekst alternatywny jest ważny?

Tekst alternatywny jest konieczny także wtedy, kiedy jakieś zdjęcie czy grafika pełni rolę linku – ważna jest funkcja, nie wygląd. Może na naszej stronie link do kontaktu oznaczony jest ikonką czarnej koperty. Dobry tekst alternatywny wtedy to, „kontakt”/ skontaktuj się z nami”, a nie „czarna koperta”.