Światowy Dzień Użyteczności | 14 listopada 2024

W 2024 roku, 14 listopada, odbędzie się jubileuszowa, dwudziesta edycja Światowego Dnia Użyteczności. Jego obchody to ważna chwila dla wszystkich użytkowników Internetu, zwłaszcza osób z niepełnosprawnościami korzystających z technologii wspierających w pracy czy nauce, przy zakupach albo załatwianiu spraw urzędowych. Ale może to być również święto istotne dla wszystkich ludzi, bo użyteczność to nie tylko sfera cyfrowa, ale również przestrzeń publiczna, codzienne korzystanie z różnych narzędzi i udogodnień. Od początku istnienia, akcjom realizowanym podczas Światowego Dnia towarzyszy hasło: Uczyńmy życie prostym (ang. Make Life Easy). Co roku wybierany jest temat przewodni uroczystości, akcentujący inny obszar użyteczności.

W tym roku brzmi „Projektowanie dla lepszego świata”. Większość z sześciu punktów, wokół których koncentrować się będzie uwaga organizatorów i uczestników, jest blisko związanych z kwestiami dostępności:

• dostępność przestrzeni publicznych dla wszystkich ludzi, niezależnie od poziomu sprawności,
• ekologiczne pakowanie produktów,
• technologie wspierające, pozwalające wszystkim użytkownikom na efektywne działanie,
• zaangażowanie wspólnotowe: wielojęzyczne, dostępne i przyjazne dla użytkowników platformy do dyskusji,
• rozwiązania transportowe: uwzględnianie oczekiwań odbiorców, inkluzywne planowanie transportu zbiorowego,
• materiały edukacyjne dostępne dla wszystkich, w tym dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami wzroku i słuchu.

CZYM JEST UŻYTECZNOŚĆ? UŻYTECZNOŚĆ A DOSTĘPNOŚĆ

Zgodnie z definicjami, użyteczność to łatwość, efektywność i satysfakcja przy korzystaniu z danego produktu czy usługi przez osoby użytkujące. Składa się na nią kilka czynników:

• łatwość nauczenia się (jeżeli na początku korzystania z produktu czy usługi nie mamy większych problemów, by zrozumieć jak korzystać – dzięki temu oszczędzamy czas),
• łatwość zapamiętywania (jeżeli jesteśmy w stanie użyć produktu/przedmiotu, skorzystać z usługi po jakimś dłuższym czasie i nie musimy przez wiele godzin uczyć się na nowo),
• efektywność (jeżeli możemy, po pierwszym zapoznaniu z produktem czy usługą, korzystać z niej bezproblemowo, po raz drugi, dziesiąty, setny),
• radzenie sobie z błędami (jeżeli zdarzy się nam popełnić błąd przy używaniu, czy jesteśmy w stanie łatwo, szybko, intuicyjnie sobie z nim poradzić?),
• satysfakcja (czy jesteśmy zadowoleni z korzystania z produktu/usługi).

Dotychczas użyteczność była i jest rozumiana jako pojęcie o szerszym zasięgu, obejmującym wszystkich ludzi, nie tylko tych o szczególnych potrzebach / korzystających ze szczególnych udogodnień. Jednak w ostatnich latach coraz więcej mówi się o tym, że każdy człowiek w którymś momencie życia może potrzebować dostępnych i użytecznych rozwiązań. Użyteczność i dostępność są, a przynajmniej powinny być, sobie bliskie: strona internetowa, bankomat, wjazd do budynku, im bardziej będą dostępne, tym bardziej użyteczne dla jeszcze większej grupy użytkowników. Warto zadać sobie pytanie, nawet jeżeli nasze produkty i usługi są cenione przez wielu odbiorców, czy są jakieś grupy osób: seniorzy, rodzice z dziećmi, osoby z niepełnosprawnościami, dla których korzystanie z naszej oferty może być trudne, niezbyt przyjemne czy prowadzić do pomyłek? Tym, co niedostępne i nieużyteczne mogą być ciężkie drzwi, skomplikowany język instrukcji, brak możliwości zwiększenia kontrastu na stronie.

Projekt AST OTWARTA był nowatorskim i unikalnym projektem dającym szanse na przełamanie stereotypów i zmiany postrzegania osób z niepełnosprawnościami na skalę nie tylko polskich uczelni artystycznych, ale szeroko rozumianego teatru. Jego celem było wypracowanie rozwiązań, które są odpowiedzią na konkretne braki środowiska wyższego szkolnictwa artystycznego i potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Rezultatem jest szeroki plan działania pozwalający na przezwyciężenie trudności w postrzeganiu i myśleniu o osobach z niepełnosprawnościami i ich miejscu w dostępnej uczelni teatralnej, a co za tym idzie w teatrze. Realizacja projektu pozwoliła na kompleksowe i trwałe wypracowanie rozwiązań umożliwiających budowanie strategii działania AST w celu tworzenia innowacyjnych rozwiązań dla osób ze szczególnymi potrzebami, które ze względu na swoją kondycję psychofizyczną nie mogą w pełni uczestniczyć w procesie kształcenia i korzystać z oferty Uczelni.

Pełnomocniczką Rektora ds. Osób z Niepełnosprawnościami  jest dr Marta Bryś, pedagożka Wydziału Aktorskiego w Krakowie; e-mail: dostepnosc@ast.krakow.pl