Międzynarodowy Dzień Języków Migowych – 23 września 2024

Międzynarodowy Dzień Języków Migowych

W tym roku po raz siódmy światowa społeczność osób Głuchych i ich sojuszników obchodzi Międzynarodowy Dzień Języków Migowych. Stanowi on część obchodów Tygodnia Osób Głuchych, przypadającego w ostatnim tygodniu września – pisaliśmy o jego historii w zeszłym roku. Międzynarodowy Dzień Języków Migowych to ważna data również dla tłumaczy języków migowych, często mających w gronie rodzinnym osoby g/Głuche lub będących osobami Głuchymi.

Hasło tegorocznej edycji brzmi „Podpisz się pod prawem do używania języków migowych”.

Różnorodność języków migowych

Języki migowe cechuje spora różnorodność: w niektórych (Polski Język Migowy – PJM, Amerykański Język Migowy – ASL) możemy zamigać swoje imię i nazwisko przy użyciu jednej dłoni, w innych (Brytyjski Język Migowy – BSL, Nowozelandzki Język Migowy – NZSL) – do tego celu potrzebujemy obu rąk. W praktyce jednak, osoby Głuche najczęściej posiadają swój wyjątkowy znak migowy, który pozwala na ich rozpoznanie. Obok języków migowych różnych krajów istnieje także międzynarodowy język migowy – Gestuno, używany w trakcie oficjalnych spotkań społeczności osób Głuchych na konferencjach czy kongresach.

Podobnie jak w przypadku innych języków, w językach migowych, które mają charakter wizualny i przestrzenny istnieją regionalizmy – specyficzne znaki wykorzystywane przez osoby Głuche żyjące w danej części kraju. Podczas badań nad różnicami języka migowego w Polsce, zauważono, że np. takie słowa jak cytryna, kino czy fryzjer, używane na co dzień, są migane w bardzo odmienny wizualnie sposób na północy i południu naszego kraju.

Prawo do języka migowego

Walka społeczności osób Głuchych o prawo do swobodnego korzystania z podstawowego, swojego, języka w życiu publicznym: w szkole, przy załatwianiu spraw urzędowych, korzystaniu z mediów czy ochrony zdrowia, ma długą historię. W 1880 roku, po debatach zwolenników metody oralnej (przekonanie, że osoby Głuche mają obowiązek znać język foniczny i w nim się komunikować, używając głosu) i języka migowego (język migowy jest najważniejszym sposobem komunikacji dla osób Głuchych, pozostałe języki są językami obcymi), został wprowadzony zakaz nauczania języka migowego – jedynym sposobem edukacji miała być metoda oralna. Niejednokrotnie osoby Głuche, próbujące używać języka migowego, poznanego w domu, doświadczały w szkołach przemocy – takim historiom poświęcony jest jeden z rozdziałów reportażu Anny Goc „Głusza” (książka jest dostępna w Bibliotece AST we Wrocławiu).

Dopiero od połowy XX wieku, dzięki badaniom prowadzonym w społecznościach osób Głuchych, zaczęto zauważać znaczenie języka migowego. Jednym z czołowych ośrodków badań nad językami migowymi jest Uniwersytet Gallaudeta w Waszyngtonie – jego pracownicy stworzyli m.in. pierwszy słownik znaków Amerykańskiego Języka Migowego; studenci tej uczelni w 1988 roku przeprowadzili słynny protest, domagając się, by dla skutecznego reprezentowania ich praw, na urząd Rektora została powołana osoba Głucha – Irving King Jordan.

Projekt AST OTWARTA był nowatorskim i unikalnym projektem dającym szanse na przełamanie stereotypów i zmiany postrzegania osób z niepełnosprawnościami na skalę nie tylko polskich uczelni artystycznych, ale szeroko rozumianego teatru. Jego celem było wypracowanie rozwiązań, które są odpowiedzią na konkretne braki środowiska wyższego szkolnictwa artystycznego i potrzeby osób z niepełnosprawnościami. Rezultatem jest szeroki plan działania pozwalający na przezwyciężenie trudności w postrzeganiu i myśleniu o osobach z niepełnosprawnościami i ich miejscu w dostępnej uczelni teatralnej, a co za tym idzie w teatrze. Realizacja projektu pozwoliła na kompleksowe i trwałe wypracowanie rozwiązań umożliwiających budowanie strategii działania AST w celu tworzenia innowacyjnych rozwiązań dla osób ze szczególnymi potrzebami, które ze względu na swoją kondycję psychofizyczną nie mogą w pełni uczestniczyć w procesie kształcenia i korzystać z oferty Uczelni.

Pełnomocniczkami Rektora ds. Osób z Niepełnosprawnościami są dr Marta Bryś oraz mgr Weronika Kowalska, pedagożki Wydziału Aktorskiego w Krakowie; e-mail: dostepnosc@ast.krakow.pl

Strona internetowa Pełnomocniczek Rektora AST ds. Osób z Niepełnosprawnościami